Gardner, Harvard Üniversitesinde zeka bozukluklarını incelediği araştırma sonucunda, bir yeteneğin yitirildiğinde diğerlerinin işlevini koruduğu, öyleyse insanların tek faktörlü bir zekaya değil birden çok zeka gücüne sahip oldukları, insan zekasının tüm yetenekleri tek bir yöne kanalize eden entelektüel bir motordan değil birbirinden bağımsız çeşitli enerji birimlerinden oluştuğu kanısına varmıştır.
Gardner kuramının temelinde, biyolojik ve kültürel boyutların yer aldığını savunmaktadır. Değişik öğrenme türlerinin, beynin değişik bölgelerinde gerçekleştiğini düşünmektedir. Kültürlerin değer verdiği zeka türlerinin ve davranış biçimlerinin daha çok geliştiğini ileri sürmektedir.
- Bir özelliğin zeka olabilmesi için dört ölçütü olmalıdır.
- Sembollerin olması
- Kültürün değer vermesi
- Mal ya da hizmet üretmeye aracı olması
- Problem çözebilmesi
Gardner, her zekanın bireylerde doğuştan var olduğunu; ancak çeşitli faktörlerden dolayı bu zekaların bazıları çok gelişirken, bazıları ise gelişememekte ya da yeterince gelişmemektedir. Bu faktörler:
- Tarihsel- kültürel etkenler
- Durumsal etkenler
- Coğrafi etkenler
- Kaynaklara ulaşma şansı
- Ailesel etkenler
Gardner, zekanın pek çok özelliği ve etkinliği kapsayan bir kavram olduğunu söyleyip sekiz türe ayırmıştır.
Sözel – Dilsel Zeka Kuramı
Dili en iyi şekilde kullanma, anlamsal, söz dizimsel ve ses bilimsel vasıtasıyla birine bir şey hatırlatmada, anlatmada, konuşma, okuma-yazmada en iyi olanlar bu zekaya sahiptir.
Meslekler; yazar, avukat, şair, gazeteci, editör, politikacı ve kütüphaneci
Mantıksal – Matematiksel Zeka Kuramı
Sayıları çok iyi kullanıp mantık yürütürler. Sınıflandırma, akıl yürütme, hesaplama ve deneme yoluyla konuları, yapıları ve ilişkileri anlama yeteneklerine sahiplerdir.
Meslekler; bilim adamı, matematikçi, mühendis, genetik bilimci, muhasebeci, doktor, araştırmacı ve ekonomist
Görsel – Mekansal Zeka Kuramı
Görsel unsurları tam olarak algılayabilme ve bir şeyleri farklı biçimlere büründürebilme gibi özelliklere sahiptirler. Resimler, imgeler, şekiller ve çizgilerle düşünme, 3 boyutlu nesneleri algılama, muhakeme etme ve görsel ögelerle açıklayabilme yetenekleri ön plandadır.
Meslekler; mimar, mühendis, ressam, artist, fotoğrafçı, kameraman, heykeltıraş, tasarımcı, dekoratörlük, kaptan, pilot, izci ve rehber
Bedensel – Kinestetik Zeka Kuramı
Bedensel hareketlerini kontrol edip ve hedeflerini başarılı bir şekilde gerçekleştirirler. Bu zeka güç, esneklik, hız, el becerisi, koordinasyon gibi becerileri içerir.
Meslekler; atlet, olimpiyat atleti, balerin, heykeltıraş, dansçı, sporcu, oyuncu, marangoz, cerrah, teknik direktör, karografi, pandomim sanatçısı
Müziksel – Ritmik Zeka Kuramı
Bu zekaya sahip olanlar bir müzik parçasındaki ritim, melodi akort, ses tınısı ve ses rengine duyarlıdırlar. Ayrıca, müziksel yapıları seslendirme, değiştirme, ayırma, üretme becerilerine ve bu konularda başarılı olabilme yeteneğine sahiptirler.
Meslekler; müzisyen, şarkıcı, besteci, söz yazarı, orkestra şefi, müzik eleştirmeni
Kişilerarası – Sosyal Zeka Kuramı
Bireylerin sahip oldukları özelliklerin farkında olarak aralarındaki ayrımları görebilme ve bu doğrultuda başkalarının yararına rehberlik yapma gibi yeteneklere sahiptirler.
Meslekler; danışman, öğretmen, yönetici, işletmeci, psikolog, rehberlik uzmanı, politikacı, terapist, pazarlamacı, komedyen, halkla ilişkiler uzmanı
İçsel – Öze dönük Zeka Kuramı
Bireyin sahip olduğu huy, potansiyel, zevk, yetenek, hırs gibi özelliklerini tanıması, iç dünyasında yaşadığı deneyimleri sembolleştirmesi ve bu alanda kazandıklarıyla çevresine yardımcı olabilmesini kapsamaktadır.
Meslekler; yazar, şair, filozof, psikoterapist, iş adamı, araştırmacı, sosyal hizmet uzmanı, sanatçı, heykeltıraş, ressam
Doğacı – Varoluşçu Zeka Kuramı
Bu zeka alanında baskın olan kişiler, doğaya ve çevreye ilişkin bir bilinç oluşturan duyarlı bireylerdir. Çevresindeki doğal kaynakları kullanma ve onlardan en iyi şekilde yararlanma, hayvan ve bitkileri tanıma konularında duyarlılık geliştirme yeteneklerine sahiptirler.
Meslekler; kaşif, zoolog, botanik uzmanı, kimyager, biyolog, jeolog, meteoroloji uzmanı, arkeolog, çiçekçi, doktor, fotoğrafçı, dağcı, izci, çiftçi, bahçıvan, veteriner
Gardner, çoklu zeka kuramının okullarda üç amaç için kullanabileceğini söylemektedir.
- Öğrencilerin arzu edilen yeteneklerinin geliştirilmesi
- Bir kavrama, ders konusuna ya da bilim dalına farklı zeka alanları ile yaklaşılması
- Öğretimin bireyselleştirilmesi
Facebook Comments